۱۶ اكتبر، ۲۵ مهر؛ روز جهانی غذا
اهمیت حیاتی امنیت غذایی در جهان
به گزارش بکسیها، امروز، ۱۶ اکتبر، ۲۵ مهر بعنوان «روز جهانی غذا» نامیده شده است، روزی که از جانب سازمان ملل متحد به چارچوب های «امنیت غذایی» و میزان تأمین آن در جوامع مختلف پرداخته می شود. ایران در این حوزه توانسته است حدود ۸۵ درصد امنیت غذایی را تأمین کرده و از راه کشاورزی و با استفاده از ظرفیتهای عشایری به تولید کافی و سالم غذای ملی اقدام نماید، که حفظ و توسعه آن به اقدامات زیرساختی کشور بستگی دارد.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، نخستین بار سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۵ پیشنهاد کرد ۱۶ اکتبر هر سال مطابق با ۲۵ مهر بعنوان «روز جهانی غذا» به منظور توجه دادن جهانیان به مساله مهم غذا انتخاب شود، ولی تصویب این روز بعنوان روز جهانی غذا در نوامبر ۱۹۷۲ در بیستمین کنفرانس کشورها و با حضور اعضای «سازمان خوار و بار و کشاورزی «FAO» توسط دکتر پال رومانی وزیر بهداشت مجارستان بعنوان ریاست وقت این کنفرانس اعلام گردید. از آن به بعد هر سال ۱۵۰ کشور جهان این روز را برای توجه دادن جهانیان به سایه سیاه فقر و گرسنگی معطوف داشته اند.
از سال ۱۹۷۲ تابحال هر سال عنوانی برای این روز توسط فائو انتخاب می شود تا در میان کشورها در زمینه های مرتبط مانند سوءتغذیه، گرسنگی و پیدا کردن چاره ها در سطح جهان و منطقه بحث و تبادل نظر صورت گیرد و اقدامات موثری برای کاهش تعداد گرسنگان صورت گیرد.
امنیت غذایی چیست؟
«امنیت غذایی» یک مفهوم پیچیده با تعاریف مختلف است. تعریفی که میتوان به شکل کلی عرضه داد اینست که همه ی افراد همیشه به غذای کافی، سالم و مغذّی برای تأمین نیازها و ترجیحات غذایی خود دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی داشته باشند تا بتوانند فعال و سالم زندگی کنند.
چهار بُعد اصلی امنیت غذایی عبارتند از:
- موجود بودن: این امر به در دسترس بودن فیزیکی غذا در یک کشور یا منطقه اشاره دارد.
- دسترسی: این مورد به توانایی افراد و خانوارها برای تهیه ی غذا اشاره می کند.
- بهره برداری: این مفهوم به توانایی افراد و خانوارها برای مصرف غذا اشاره دارد بگونه ای که نیازهای تغذیه ای آنها را برآورده کند.
- ثبات: این مورد به تاب آوری یک سیستم غذایی در مقابل شرایط سخت و اتفاقات ناگهانی اشاره دارد.
همه ی این چهار بُعد برای امنیت غذایی کامل نیاز است.
عوامل گوناگونی وجود دارند که می توانند سبب ناامنی غذایی شوند، از جمله:
- فقر: فقر علت اصلی ناامنی غذایی است. اشخاصی که در فقر زندگی می کنند، اغلب پولی برای خرید غذا ندارند.
- درگیری و جنگ: جنگ می تواند تولید و توزیع غذا را مختل کند و منجر به آوارگی و مهاجرت شود.
- بلایای طبیعی: بلایای طبیعی مانند خشکسالی، سیل و آفات هم می توانند به محصولات و دام صدمه بزنند و منجر به ناامنی غذایی شوند.
- تغییر اقلیم: انتظار می رود که تغییرات اقلیمی تاثیر قابل توجهی بر امنیت غذایی در آینده داشته باشد. افزایش دما و تغییر در الگوهای بارندگی امکان دارد منجر به از بین رفتن محصولات و کاهش تولید مواد غذایی شود.
راهکارهای زیادی برای بهبود امنیت غذایی وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- سرمایه گذاری در کشاورزی: سرمایه گذاری در کشاورزی می تواند به افزایش تولید مواد غذایی و بهبود دسترسی به غذا کمک نماید.
- کاهش فقر: کاهش فقر برای بهبود امنیت غذایی ضروری می باشد. این مورد را میتوان از راه برنامه های توسعه‌ی اقتصادی و گسترش شبکه های ایمنی اجتماعی و غیره انجام داد.
- جلوگیری از درگیری: پیشگیری از درگیری و جنگ برای حفاظت از امنیت غذایی، ضروری می باشد. این امر را میتوان از راه دیپلماسی، صلح و حل وفصل مناقشات انجام داد.
- ایجاد تاب آوری در مقابل بلایای طبیعی: ایجاد تاب آوری در مقابل بلایای طبیعی می تواند به کاهش تاثیر این رویدادها بر امنیت غذایی کمک نماید. این مساله را میتوان از راه سیستم های اخطار اولیه، اقدامات آمادگی در مقابل بلایا و غیره انجام داد.
- کاهش اثرات تغییر اقلیم: کاهش اثرات تغییر اقلیم برای حفاظت از امنیت غذایی در بلندمدت ضروری می باشد. بهبود این مساله با کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و سرمایه گذاری در این خصوص امکانپذیر است.
امنیت غذایی در زمینه بین الملل
سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد، امنیت غذایی را «اطمینان از اینکه همه ی مردم در همه اوقات به غذاهای اصلی موردنیاز خویش دسترسی فیزیکی و اقتصادی دارند»، تعریف می کند. بانک جهانی هم امنیت غذایی را «دسترسی همه مردم به غذای کافی در تمام اوقات، به منظور یک زندگی سالم و فعال» می داند.
با توجه به کمبود منابع غذایی، رشد جمعیت، تغییر سبک زندگی، نابودی محیط زیست و استفاده از مواد شیمیایی در تولید مواد غذایی، امنیت غذایی اهمیت ویژه ای یافته است. همینطور در دسترس نبودن غذا، ناکافی بودن قدرت خرید، توزیع نامناسب و استفاده نادرست از غذا، حوادث طبیعی، جنگ و غیره، مفهوم امنیت غذایی را مورد توجه قرار داده است. ناامنی غذایی و دستیابی به غذای سالم و مقوّی، مهم ترین چالش قرن حاضر در تمامی کشورها بخصوص «کشورهای درحال توسعه» است.
در سال ۱۹۴۸ برای نخستین بار در اعلامیه جهانی حقوق بشر، بحث امنیت غذایی عنوان شد ولی با این وجود هنوز حق دسترسی همه مردم به غذای کافی، سالم و مغذّی محقق نشده است و روز به روز چالش ها بیشتر می شود. امروزه در سطح جهانی مطالعات بسیار زیادی بر روی مفهوم امنیت غذایی صورت گرفته است. مطالعات اولیه در این عرصه بیشتر متمرکز بر مشکلات تأمین مواد غذایی مانند در دسترس بودن، ریشه کن کردن گرسنگی و ثبات قیمت در سطوح ملی و بین المللی بوده اند. ولی با گذشت زمان، موضوع هایی ازجمله ایمنی و بهداشت غذایی و پایداری مواد غذایی مورد توجه قرار گرفتند. همینطور انتظار می رود جمعیت جهان در سال ۲۰۵۰ به ۹٫۸ میلیارد نفر برسد که افزایش تقاضا برای غذا و بدتر شدن امنیت غذایی در جهان را به دنبال خواهد داشت.
بر مبنای مطالعاتی که «مؤسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی» انجام داده، کشورها به صورت غالب هفت استراتژی را برای تأمین امنیت غذایی در میان شهروندان شان دنبال می کنند. این استراتژی ها عبارتند از: استراتژی حمایت، خدمات دهی و کمک رسانی، استراتژی سرمایه گذاری در بازار و تبلیغات، استراتژی یافتن منابع جدید و محصولات جایگزین، استراتژی توانمندسازی، استراتژی ذخیره سازی، استراتژی تحولات ساختاری و نهادسازی و استراتژی پژوهش و توسعه.
هفت استراتژی تأمین امنیت غذایی در بین کشورها
۱. استراتژی حمایت، خدمات دهی و کمک رسانی: این استراتژی با هدف شناسایی اقشار فقیر، کم درآمد، کودکان، زنان باردار، بزرگسالان و جمعیت صدمه پذیر به اجرا در آمده است. کشورهایی نظیر هند و ایالات متحده آمریکا که دارای جمعیت بالایی هستند، از این استراتژی به صورت غالب بهره گرفته اند و برنامه های وسیعی در جهت تحقق این استراتژی تدوین کرده اند. در خلال این استراتژی امکان دارد قیمت یارانه ای و کارت سهمیه خرید در نظر گرفته شود و حتی در مواقعی غذای مجانی توزیع شود.
۲. استراتژی سرمایه گذاری در بازار و تبلیغات: برخی کشورها مانند سنگاپور بر سرمایه گذاری در بازار و تبلیغات برای تغییر ذائقه مصرف کنندگان متمرکز شده اند. به نظر می آید این استراتژی به صورت غالب منحصر به کشورهایی باشد که فاقد خودکفایی نسبی در تأمین محصولات استراتژیک خود هستند. بنابراین، وابستگی به منابع کشورهای دیگر امکان دارد دولت ها را به سمت پیاده سازی این استراتژی سوق دهد.
۳. استراتژی یافتن منابع جدید و محصولات جایگزین: تغییرات در عرضه غذا، نوسانات قیمت و تحولات دیپلماسی امکان دارد کشورهای فاقد خودکفایی را با تهدید ناامنی غذایی مواجه کند. ازاین رو کوشش برای یافتن منابع جدیدی برای جایگزین کردن اقلام غذایی، یک استراتژی مناسب برای کشورهای واردکننده ی محصولات اساسی به حساب می آید. سنگاپور همچون کشورهایی است که بر اساس این استراتژی برای تأمین امنیت غذایی خود تلاش می کند.
۴. استراتژی توانمندسازی: توانمندسازی یک استراتژی بنیادی برای افزایش تولید و بهره وری منابع است. در این حوزه توانمندسازی کشاورزان جهت استفاده بهینه از منابع و افزایش بهره وری می تواند تحقق چشم انداز امنیت غذایی را تضمین کند.
۵. استراتژی ذخیره سازی: ذخیره سازی محصولات غذایی اساسی مانند برنج، گندم، گوشت و غیره نه تنها دولت ها را در پاسخگویی به نیازهای متغیر مصرف کنندگان توانمند می سازد، بلکه می تواند امکان عرضه غذای ارزان تر به شهروندان را فراهم آورد. چونکه دولت ها می توانند با خرید و ذخیره سازی ارزن تر محصولات در زمان رکود بازار، قدرت خرید مصرف کنندگان را با عرضه محصولات منجمد و فرآوری شده ای که دارای تخفیف و قیمت پایین تری هستند، بالا برند.
۶. استراتژی تحولات ساختاری و نهادسازی: تحولات ساختاری و نهادسازی بعنوان یک استراتژی بنیادی به حساب می آید که اغلب کشورها با گذار به عصر صنعتی و تغییرات نیازهای مصرف کنندگان به آن روی آورده اند. برای مثال میتوان به استقرار انجمن ها، کمیسیون ها و نهادهای رسمی و غیردولتی در حوزه امنیت غذایی اشاره نمود.
۷. استراتژی پژوهش و توسعه: پژوهش و توسعه غالباً با هدف سنجش نیازها و وضعیت امنیت غذایی جامعه ی هدف و وضعیت کشاورزی و توان بخش تولید برای پاسخ به تقاضای بخش مصرف مدنظر قرار می گیرد.
تامین حدود ۸۵ درصد امنیت غذایی کشور
«مسعودنجف نجفی» رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی سال گذشته(۱۴۰۲) اظهار نمود: «امروزه در حوزه غذایی حدود ۸۵ درصد امنیت غذایی کشور تأمین شده و ۱۵ درصد باقی مانده در حوزه خوراک دام تعریف می شود که دارای مشکلات زیادی برای تأمین امنیت آن هستیم.»
وی در نمایشگاه دستاوردهای پژوهش و فناوری خراسان رضوی، اضافه کرد: «بزرگ ترین وظیفه وزارت جهاد کشاورزی در کشور، تأمین امنیت غذایی است، چونکه امنیت غذایی پایدار برای هر کشوری، آرزو است. ما در ایران در این ۴۵ سالی که از انقلاب می گذرد، به توفیقات مهم و مطلوبی دست یافته ایم که اغلب آنها ناشی از تحقیقاتی بوده که در قسمت فناوری و پژوهش صورت گرفته است.»
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی افزود: «امنیت غذایی چندین مولفه داشته و مولفه ی در دست جهاد کشاورزی، مولفه ی تولید است که طبق این امر ما باید تولیدات مهمی داشته باشیم؛ در تولید و تصحیح ارقام کالاهای اساسی به خودکفایی رسیده ایم، همینطور در جنگ اکراین با روسیه ملاحظه کردیم که اروپا در بحث تأمین مواد غذایی گرفتار مشکلات زیادی شد، که این امر ناشی از عدم امنیت غذایی در اروپا بود. همینطور در مورد بذر، برخی کشورها تحریم های بسیاری دارند اما بذرهای کشور ایران وارداتی نبوده و در داخل کشور ساخته شده و به لطف خدا هیچ گونه تحریمی نمی تواند بر آن وارد شود.»
نجفی بیان نمود: «مولفه دوم هم در امنیت غذایی، همان امر دسترسی است که با عنایت به وضع اقتصادی مردم، میزان دسترسی آنها تغییر می کند. یکی از چالش های بخش کشاورزی، تأثیر قیمت دلار بر روی خوراک دام است، بنابراین تمام تلاش ما اینست که حوزه کشاورزی و وضع قیمت گذاری های آنرا از حوزه ی دلار جدا نماییم، بگونه ای که افزایش یا کاهش قیمت دلار در قیمت محصولات کشاورزی تاثیری نداشته باشد؛ اما خوراک دام هنوز وارداتی است و تحت الشعاع قیمت دلار تغییر می کند.»
اهمیت نقش عشایر در تأمین امنیت غذایی کشور
«فاطمه محمدبیگی» رئیس فراکسیون زنان مجلس دوازدهم، در اولین همایش بین المللی و هشتمین آیین گرامی داشت «روز جهانی زنان روستایی و عشایری» اظهار نمود: «ما در کشورمان بیشتر از ۱۰ میلیون روستایی و بیشتر از ۱۹ هزار عشایر داریم. روستا، مولدترین بخش یک کشور است و زنان روستایی مهم ترین نقش را در فرزندآوری و فرزندپروری و همینطور امنیت غذایی دارند.»
وی ادامه داد: «تولیدات زنان عشایر و مشاغل خانگی که ایجاد می کنند، بهره مندی بزرگی را برای ما بوجود می آورد. اینکه ما بتوانیم به معنای واقعی از جامعه روستایی و عشایر حمایت نماییم، در گرو توجه به مسائل آنها است؛ مسائلی همچون بیمه زنان روستاییان و عشایر. اگر از زنان روستایی به معنای واقعی حمایت نکنیم و فرزندآوری را ترویج نکنیم و مورد حمایت قرار ندهیم، روزی شاهد کاهش کشاورزان در نسل های آینده و ضربه به امنیت غذایی در کشور خواهیم بود.»
رئیس فراکسیون زنان مجلس دوازدهم افزود: «این برنامه ها کمک می نماید تا برای پشتیبانی از خانواده ها و زنان عشایری، برنامه ریزی مناسبی داشته باشیم. اینکه زنجیره ی ارزش اقتصادی زنان روستایی را تشکیل و بازارچه های دائمی روستایی و بازارچه های اشتغال زایی در حاشیه روستاها و معابر شهری ایجاد و اینکه بازاریابی و تغذیه سالم روستایی را بتوانیم در زنجیره ارزش غذایی قرار دهیم، برای ما بسیار مهم هستند.»
محمدبیگی تصریح کرد: «افزایش تعداد تعاونی های روستایی باید جزو اولویت های وزارت جهاد کشاورزی باشد. اگر بتوانیم از زنان روستایی در حوزه زنجیره گیاهان دارویی و داروهای گیاهی حمایت و کمک نماییم که غذای سالم توسط آنها طبخ و به بازار عرضه گردد، باعث می شود خیلی از مشکلات حل شود و به حوزه گردشگری هم کمک نماید.»
وی تصریح کرد: «کشور ما از نظر گردشگری یکی از مهم ترین مقاصد گردشگری بین المللی است. اگر بتوانیم از خانه های بوم گردی در روستاها حمایت نماییم و به شکل ویژه در دستور کار قرار دهیم، خیلی از گردشگران به سمت کشور ما هدایت می شوند.»
رئیس فراکسیون زنان مجلس دوازدهم اظهار داشت: «صنعت بزرگ گیاهان دارویی و داروهای گیاهی، بزرگ ترین سرمایه ی سرزمین ما است. اگر می خواهیم زنجیره تکمیل ارزش تولیدات روستایی را افزایش دهیم، باید حمایت جدی از آن داشته باشیم. زنان ما با وجود کمبود آب و در گرد و خاک و غیره، در بهره برداری مناسب از آب و خاک و نحوه صحیح از این منابع، بهترین حافظان محیط زیست هستند.»
محمدبیگی اظهار داشت: «نبود انرژی و منابع گازی، زندگی عشایر را تحت الشعاع قرار داده و ما باید از آنها بعنوان مولدین کشور حمایت بیشتری داشته باشیم. مطالبه ای که از دولت داریم اینست که در قانون جوانی جمعیت، توجه به زنان عشایر را در دستور کار داشته باشند.»
با توجه به مطالب فوق، امنیت غذایی جزو اولویت های اساسی هر کشوری برای توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی به حساب می آید، به نحوی که عدم توجه به زیرساخت غذایی کشور می تواند مردم آن جامعه را با بحران های گرسنگی و بیماری های همه گیر مواجه کند که این وضعیت در بعضی کشورهای جهان سومی و درگیر جنگ، به وضوح دیده می شود. دراین میان جمهوری اسلامی ایران بنا بر اعلام مسؤلان به ۸۵ درصد تأمین امنیت غذایی خود دست یافته است که حفظ و توسعه‌ی آن، پیشرفت زیرساخت های اقتصاد ملی در حوزه های کشاورزی و عشایری را می طلبد.
منبع: baxiha.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران بکسیها در مورد این مطلب